Barış Müstecaplıoğlu: "Hayallere Ulaşma Rehberi bilgi vermekten çok deneyim yaşatmayı amaçlıyor"

Fantastik kurgu roman yazarı kimliğinin yanı sıra İnsan Kaynakları Yöneticisi olan Barış Müstecaplıoğlu ile iş hayatındaki deneyimlerini, kazanımlarını anlattığı yeni kitabı Hayallere Ulaşma Rehberi’ni konuştuk. Hayallere Ulaşma Rehberi size pembe gözlükler taktıran kişisel gelişim kitaplarından biraz farklı, sizi karşısına alıyor ve izlediğiniz yolları gözden geçirmeye ikna ediyor. Gelin sohbetimize göz atalım ve Hayallere Ulaşma Rehberi’ni bir de yazarından dinleyelim.

Öncelikle sizden başlamak istiyorum. Boğaziçi Üniversitesi’nde İnşaat mühendisliği okurken İnsan kaynaklarına ilgi duymaya nasıl başladınız?

Fen lisesinde okuyan gençlerin çoğu gibi ben de mühendislik alanında kariyer yapmanın benim için doğru olacağını düşünmüştüm. O yaşlarda hayat ve hayaller hakkında şu an olduğu gibi bir farkındalığım yoktu. Boğaziçi’nde okurken aldığım seçmeli dersler sayesinde, beni asıl heyecanlandıran konuların insanların karakter özellikleri, motivasyon kaynaklarımız, insan zihninin doğru ya da yanlışa nasıl yönlendirilebildiği gibi konular olduğunu keşfettim. İnşaat mühendisliği dersleri ise bana oldukça sıkıcı geliyordu. Hayatım boyunca tutkuyla yapabileceğim bir iş arzuladığım için, beni heyecanlandıran konulara odaklanan işleri araştırdım, sonunda insan kaynakları alanında çalışmak beni cezbetti. Roman yazmanın yanı sıra 20 yıla yakın süredir insan kaynakları ve eğitim alanlarında küresel firmalarda çalışıyorum ve bu seçimimden hiç pişman olmadım. Gene de mühendislik okumuş olmaktan mutluyum, çünkü analitik beceriler, proje yönetimi ve sistem kurma bilgisi hayatta hayallerimize ulaşmamızda önemli rol oynuyor. İnsan kaynakları alanında imza attığım projelerde de, sıra dışı romanlar yazarken de hem psikoloji alanındaki bilgilerimin hem de mühendislik altyapımın faydasını görüyorum.

Ayrıca bir eğitim aldınız mı?

İlk işyerim olan Yapı Kredi Bankası’na MT (Yönetici Adayı) olarak girmiştim, Yapı Kredi’de MT eğitim programı oldukça kapsamlıydı, insan kaynaklarının temellerini bu programda öğrendiğimi söyleyebilirim. Öncesinde sayısız kaynak okuyup bu işin uzmanlarıyla sohbetler ederek kendimi çıkacağım yolculuğa hazırlamıştım. Kariyerim boyunca öğrenmekten ve kendimi yenilemekten hiç vazgeçmedim. Yöneticilik yaparken Birleşmiş Milletlerin yetkili kuruluşu ICAO’dan eğitmenlik sertifikası almaktan kapsamlı bir mentörlük eğitimi almaya kadar bulduğum her fırsatı değerlendirdim. Dünya ve iş hayatı öyle hızlı değişiyor ki, bugünkü bilgi ve tecrübemiz birkaç yıl sonra anlamsızlaşıyor, kendimizi sürekli yenilememiz ve bu değişimi yakalamamız şart. 30 – 40 yıllık bir kariyeri, 4 yıllık üniversite eğitimiyle inşa edemeyiz.

Hayallere Ulaşma Rehberi’ni yazmanızdaki en büyük amaç nedir?

Beni mutlu edecek hayalleri keşfedip onlar için çalışmaya başladığımda henüz yirmili yaşlardaydım. O zamanlar kurduğum hayallerle yeteneklerim ve imkânlarım arasında büyük uçurumlar vardı. Bu düşleri gerçeğe dönüştürmek için insan psikolojisi hakkında bildiklerimi ve benim için bir tutku olan sürekli gelişim (Kaizen) yaklaşımını buluşturarak kendime bir yol haritası tasarladım. Bu yol haritası kısa sürede kitapları yabancı ülkelerde okunan bir fantastik roman yazarı ve dünyanın dört bir yanında konuşmalar yapan bir insan kaynakları profesyoneli haline gelmemi sağladı. Bu süreçte öğrendiklerimle yol haritamı mükemmelleştirmeye çalıştım, işe yaramayan noktalarını törpüledim. Sonunda onu başka insanlarla da paylaşmanın zamanı geldiğine karar verdim. Benim işime yaradığı gibi başkalarının da düşlerine ulaşmalarına katkısı olacağına inanıyorum. Şu ana kadar okurlarımdan gelen heyecan verici yorumlar bu inancımı güçlendiriyor.

Bu kitap aynı zamanda “çok istersen olur”, “evrene olumlu mesajlar gönder”, “çok çalışırsan mutlaka başarırsın” gibi içi boş önerilerle insanları yanlış yönlendiren popüler kişisel gelişim kitaplarına bir itiraz içeriyor. Bir hayali gerçeğe dönüştürmek için ne çok istemek ne de çok çalışmak tek başına yeterli oluyor. Doğru planlama yapmak, doğru adımları atmak, doğru hayal ortakları bulmak, pek çok farklı unsuru bir arada değerlendirmek şart.

Bir kurgu yazarıyken kişisel gelişim kitabı yazmanızı okurlarınız nasıl karşıladılar?

Benim iş hayatımdaki yolculuğumu da bilenler için sürpriz olmadı, ama diğerleri gördüğüm kadarıyla ilk duyduklarında “nereden çıktı bu” diye düşündüler. Benden yeni bir fantastik roman ya da bilim kurgu bekledikleri için canı sıkılanlar da oldu. Ama aralarından Hayallere Ulaşma Rehberi’ni okuyanlar çok heyecan verici yorumlar yapıyorlar. Edebiyata hayallerimi katmak benim için bir tutku ve bu tutkumu paylaşan okurlarımla aramda güçlü bir bağ var. Hayallerimiz, gerçek hayata da edebiyata kattıkları kadar renk katarlar, bu yüzden gerçek hayatta da hayallerden konuşmak ve bu konuda bildiklerimi okurlarımla paylaşmak beni mutlu ediyor.

Sizce hayal ve hedef birbirinden farklı mıdır?

Hayallerimiz bizi mutlu edecek bir gelecek tasviridir, hedeflerimizi ise bizi bu düşlereulaştıracak adımlar olarak görmeliyiz. Hayaller ilham verir, yol gösterir, hedefler ise o yolda sağlam adımlarla yürümemizi sağlar. Şayet bizi mutlu edecek hayalleri doğru tanımlamazsak, hedeflerimizi de yanlış belirleyebiliriz. İş hayatından terimler kullanacak olursam, hayaller şirketlerin vizyonlarıdır, hedefler ise yıllık iş planları. Maalesef insanların pek çoğu, hayalleri üzerinde ciddiyetle düşünmedikleri için kendilerine ailelerinin, sosyal medyadaki rol modellerin, iş dünyasındaki rol modellerin yönlendirmeleriyle hedefler koyuyor ve hiç durup düşünmeden bir koşturmacanın içine dalıyorlar. Sonunda bin bir zorlukla ulaştıkları noktanın onları mutlu etmediğini fark edince büyük bir hüsran yaşıyorlar. Hayallere Ulaşma Rehberi’nde bu konuda pek çok araştırma paylaşıyorum. Hayal kurmak ciddi bir iştir ve yolculuğun en başında, hayallerimiz üzerinde ciddiyetle düşünmek gerekir. Bunu yapmayanların yolda kaybolduklarına çok şahit oldum.

Kişiler hayallerinin gerçekten kendilerine ait olup olmadığını nasıl anlayabilir?

Öncelikle kendimizi tanımamız lazım, güçlü ve zayıf yönlerimizi, potansiyelimizi, elimizdeki mevcut imkânları sorgulamalıyız. Kendimize doğru soruları sormalıyız. Kitabımda bu tür sorulardan pek çok örnek paylaştım, ama kendimize özgü sorular üretmemiz de mümkün. Hayallere Ulaşma Rehberi oldukça interaktif bir kitap, bilgi vermekten çok deneyim yaşatmayı amaçlıyor. Anlattığım teknikleri okurlarımın kendi hayatlarına nasıl uyarlayabileceklerini örneklerle detaylandırdım. Kitabın sonunda, kitabımdaki önerileri göz önünde tutarak doldurmaları için boş bir yol haritası bulunuyor, bu yol haritasını oluşturdukları takdirde ellerinde yollarını kısaltacak güçlü bir araç olacak. Düşlerimize ulaşıp ulaşamayacağımızı belirleyen önemli bir unsur, onlara ayıracağımız vakittir. Ömrümüz, yani vaktimiz kısıtlı olduğu için kısa yolları keşfetmek ve daha önce o yollardan geçenlerin deneyimlerinden faydalanmak gerekiyor.

Başarısızlık korkusuyla nasıl baş edilir? Sizce mesele sadece özgüven midir?

Güçlü ve zayıf yönlerimizi, sınırlarımızı ve bu sınırları genişletme yollarını keşfetmek için pek çok teknik var. Bu teknikler sayesinde potansiyelimizi tanımlayabilirsek ve hayallerimizi potansiyelimizle orantılı şekilde belirlersek, o zaman başarısızlık riskini azaltabiliriz. Her ulaştığımız hayal, bize yeni imkânlar kazandıracak ve daha büyük hayaller kurabilmemizi sağlayacaktır. Yolculuğumuzu en baştan detaylıca planlarsak, risk analizini doğru yaparsak ve öngördüğümüz riskler için alternatif planlar hazırlarsak, özgüvenimiz artacaktır. Gene de yolda yaşayabileceğimiz beklenmedik aksiliklere karşı, düşersek yerden kalkmamızı sağlayacak yöntemler de tasarlamak, buna hazırlıklı olmak önemli.

Hayallere Ulaşma Rehberi’nden sonra Hayallere Ulaşma Atölyesi kuracağınızı duyurdunuz. Atölyede ne gibi uygulamalar yapılacak? İçerik nelerdir?

Bu atölye henüz benim için bir hayalden ibaret, ama tüm düşlerim gibi bunu da çok ciddiye alıyorum ve tüm detaylarıyla düşünüp çalışıyorum. Şu an için sadece, Hayallere Ulaşma Rehberi’nde anlattığım yol haritası üzerinde katılımcılarla beyin fırtınası yapacağımız, yol haritalarını birlikte oluşturup geliştireceğimiz bir atölye olacağını söyleyebilirim. Detaylarını yakında duyuracağım.

Kitabınızın “Nasıl şanslı olunur?” bölümünde anlatmak istediğiniz konuyu iki karakter üzerinden anlatırken, bir de kısa bir öykü bulunuyor. Bence kaleminiz çırpınıyor ve diğer düşünceler de kağıda dökülmek istiyor. Hayallere Ulaşma Rehberi yeni çıktı ama yine de soralım yeni kitabınız ne zaman çıkıyor? Bu sefer nasıl bir tarz kitap bizi bekliyor?

Bu kitaba iş adamı kimliğim kadar roman yazarı kimliğimi de kattım. İçinde iş hayatından örnekler olduğu kadar, Umberto Eco, Murakami, Tolkien gibi yazarların hayatlarından ve hayallerine ulaşma yolculuklarından örnekler de var. Yaratıcı bir iş fikri kurgulamakla yaratıcı bir öykü kurgulamak arasında düşünme ve çalışma tarzı açısından çarpıcı benzerlikler bulunuyor. İş hayatında kariyer yaparken de, bir şirket kurarken de, özgün bir roman yazarken de takip edilebilecek adımlar bunlar.

Anlattıklarımı pekiştirmek için kısa öykülere de yer verdim, hatta biri İstanbul’un geleceğinde geçen kısa bir bilim kurgu öyküsü. Bir roman yazarı olarak bu kitabın faydalı olması kadar keyifle okunması da benim için önemliydi. Bir sonraki kitap için henüz hayal kurmaya başlamadım, aklımda üç dört farklı kitap fikri var, yazmaya hazır olduğumda içimdeki sesleri dinleyip en çok yazmak istediğimi belirleyeceğim

Son olarak okurlarınıza iletmek istediğiniz bir şey var mı?       

Bu kitabın sizi hayallerinize ulaştırmasını garanti edemem. Böyle bir garanti veren kitaplardan da yazarlardan da uzak durmanızı tavsiye ederim. Yarın eve dönerken bir arabanın altında kalıp sakat kalabileceğimiz ya da her şeyi doğru yapsak da çalıştığımız şirket battığı için ekonomik güçlüğe düşebileceğimiz bir dünyada yaşıyoruz. Hayatta kendi çabamızla değiştiremeyeceğimiz pek çok şey var. Ama bu kitapta paylaştığım tekniklerin hayallerinize ulaşma ihtimalini artıracağına, daha büyük hayaller kurabilmenize yardımcı olacağına yürekten inanıyorum. Bu kitap benim için bir ideali temsil ediyor, bu yüzden okuyanlara gerçekten faydalı olacak önerilerde bulunmak için çok çalıştım. Umarım bu kitapta paylaştığım bilgi ve deneyimler, hayatlarına coşku katacak düşleri keşfetmeleri ve onlara ulaşmaları için okurlarıma güç verir. Bu olduğu takdirde ben de kendi hayalime ulaşmış olacağım.